Các chuyên gia kinh tế đồng tình với đề xuất điều hành giá xăng dầu đúng ngày 1-9, thay vì đợi qua 4 ngày nghỉ lễ
Sau 5 lần liên tiếp giảm giá, một lần giữ nguyên, giá xăng trong nước được dự báo tăng tại kỳ điều hành sắp tới. Đại diện một doanh nghiệp (DN) xăng dầu dự báo giá xăng có thể tăng 300 - 400 đồng/lít, dầu tăng mạnh 2.300-2.400 đồng/lít. Tuy nhiên, mức tăng còn phụ thuộc việc trích lập và chi quỹ bình ổn giá (BOG) xăng dầu.
Điều chỉnh đúng ngày để tránh găm hàng
Theo quy định, kỳ điều hành giá tới vào ngày 1-9 nhưng do trùng kỳ nghỉ lễ Quốc khánh nên cơ quan quản lý dự kiến lùi đến ngày 5-9. Nhưng trong văn bản gửi Bộ Công Thương mới đây, Hiệp hội Xăng dầu Việt Bơm Trục Vít Nam (VINPA) kiến nghị nên điều chỉnh đúng vào ngày 1-9. Theo VINPA, tổng nguồn cung xăng dầu trong nước vẫn đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng, song giá thành phẩm thế giới, Bơm Trục Vít nhất là dầu diesel, tăng mạnh từ sau kỳ điều hành ngày 22-8. Cập nhật đến ngày 25-8, giá dầu diesel tăng tới 16,6% so với kỳ điều hành ngày 22-8. Trường hợp điều hành giá xăng dầu vào ngày 5-9, tức chậm hơn chu kỳ thông thường, có thể khiến giá bán lẻ xăng dầu trong nước không phản ánh đúng xu hướng giá thế giới. Điều này gây khó khăn trong việc bảo đảm nguồn cung, Bơm Trục Vít thậm chí có thể tạo tâm Bơm Trục Vít lý găm hàng, đầu cơ gây bất ổn thị trường. Còn nếu vẫn điều chỉnh giá xăng dầu vào ngày 1-9 sẽ giảm bớt khó khăn cho DN đầu mối, vừa thuận lợi cho các đơn vị trong tạo nguồn phục vụ kỳ nghỉ lễ 2-9.
Trao đổi với phóng viên Báo Người Bơm Trục Vít Lao Động, chuyên gia kinh tế - PGS-TS Đinh Trọng Thịnh đồng tình với kiến nghị của VINPA và đề nghị cơ quan chức năng điều hành thị trường linh hoạt hơn, tránh lặp lại tình huống nguồn cung đứt gãy như vào đầu năm 2022. Nếu để qua kỳ nghỉ lễ mới điều hành giá sẽ tác động đến thị trường cung - cầu. DN lo ngại lỗ nên có thể xảy ra tình trạng găm hàng chờ tăng giá, gây bất ổn cho thị trường.
PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả - Bộ Tài Bơm Trục Vít chính, cũng cho rằng nếu giá xăng được điều chỉnh sớm và linh hoạt hơn sẽ không xảy ra tình trạng DN phải đóng cửa, găm hàng chờ giá lên. "Kỳ nghỉ lễ kéo dài 4 ngày với nhiều biến động trên thị trường, công tác điều hành giá không thể máy móc chờ qua lễ được. Trước đây, thời gian giữa 2 kỳ điều hành giá là 15 ngày, sau đó rút xuống còn 10 ngày. Như vậy, dù nghỉ lễ 4 ngày cũng cần điều hành giá đúng ngày 1-9 để sát với diễn biến giá của thị trường thế giới" - ông Long nhấn mạnh.
Thực tế, những ngày vừa qua, thị trường xăng dầu trong nước đã phát sinh một số yếu tố bất ổn khi giá xăng dầu thế giới tăng trở lại, không ít cây xăng treo biển thông báo "hết hàng". Như tại tỉnh Bình Thuận, nhiều ngư hộ không thể mua được dầu để ra khơi do các cây xăng trên địa bàn thông báo hết hàng. Theo ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước - Bộ Công Thương, sau thời gian giá xăng dầu thế giới bớt căng thẳng về nguồn cung, giá cũng giảm thì trong tuần vừa qua, nguồn cung lại khá căng, giá cả biến động mạnh theo chiều hướng tăng trở lại. Dù vậy, ông Đông khẳng định nguồn cung xăng dầu trong nước và nhập khẩu cơ bản vẫn đáp ứng đủ cho tiêu dùng và hoạt động Bơm Trục Vít sản xuất.
Bơm Trục Vít gây sốc - Ảnh 1." title="Điều hành giá xăng dầu linh hoạt, tránh gây sốc - Ảnh 1." photoid="489254363676344320" type="photo" style="max-width:100%;" width="" height="">
Giá xăng dầu có thể tăng đáng kể trong đợt điều chỉnh sắp tới. Ảnh: TẤN THẠNH
Bỏ hay giữ quỹ bình ổn giá?
Trước mỗi kỳ điều hành giá, câu chuyện quỹ BOG xăng dầu lại được đề cập với các luồng ý kiến bỏ hay tiếp tục giữ quỹ này. "Van" điều tiết này từng hãm đà tăng sốc giá xăng nhưng cũng khiến giá xăng giảm Bơm Trục Vít không sát với thế giới khi thực hiện trích lập quỹ. Ở thời điểm giá xăng lập đỉnh gần 33.000 đồng/lít vào tháng 6 vừa qua, quỹ BOG cạn, không đủ sức kìm đà tăng của mặt hàng quan trọng này.
Trong khi đó, tại 5 kỳ xăng giảm giá liên tiếp vừa qua, giá có thể giảm sâu hơn nếu không trích quỹ BOG. Cụ thể, tại kỳ điều hành gần nhất, ngày 22-8, mỗi lít xăng E5 RON92 trích 451 đồng (kỳ liền kề trước là 700 đồng) vào quỹ, xăng RON95 trích 493 đồng (kỳ liền kề trước trích 750 đồng). Việc trích quỹ ở mức cao, theo giải thích của liên bộ Công Thương - Tài chính, là nhằm khôi phục quỹ để điều hành giá trong thời gian tới, khi thị trường còn tiềm ẩn nhiều bất ổn, khó lường.
Do quỹ BOG không nằm trong cân đối ngân sách nhà nước nên có thể hiểu là khi giá xăng dầu ở mức thấp, người mua trả thêm một khoản nộp vào quỹ, sau đó dùng tiền này để bù vào khi giá tăng cao, tức người dân nộp tiền trước để "bình ổn" cho chính mình. Liên quan đến quỹ này, 24 DN, đại lý kinh doanh bán lẻ xăng dầu vừa có văn bản gửi Bộ Công Thương kiến nghị bỏ Bơm Trục Vít trích quỹ vì không đúng với mục đích Chính phủ đề ra và gây bất ổn trong điều hành quản lý giá. Việc bỏ quỹ BOG xăng dầu cũng được đề cập tại dự thảo sửa đổi Luật Giá do Bộ Tài chính đang xây dựng. Theo đó, cơ quan này cho rằng việc bỏ các quy định về lập và sử dụng quỹ BOG là để giá xăng dầu được vận động hoàn toàn theo cơ chế thị trường và tôn trọng các nguyên tắc thị trường.
Tuy nhiên, dưới góc nhìn chuyên gia, PGS-TS Ngô Trí Long cho rằng khi nhà nước điều hành giá xăng dầu thì vẫn cần duy trì quỹ BOG để tránh những cú sốc về giá khi thị trường thế giới biến động mạnh. Chỉ đến khi giá xăng dầu trong nước biến động sát với diễn biến giá thế giới theo ngày thì mới tính đến việc bỏ quỹ này. Ông đề nghị trước mắt cần tính toán để việc trích lập và chi quỹ một cách khoa học, phù hợp. PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cũng nêu quan điểm việc bỏ quỹ BOG Bơm Trục Vít khi giá xăng dầu tại thị trường trong nước chưa thật sự theo kịp thế giới là rất khó, muốn bỏ thì cần có một cơ chế khác để điều hành giá.
Trong khi đó, chuyên gia kinh tế - PGS-TS Phạm Thế Anh (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân) cho rằng đã đến lúc bỏ quỹ BOG. Bởi theo ông, việc duy trì quỹ này không mang lại lợi ích cho người dân, vì bản chất là trích tiền của chính người tiêu dùng để bù đắp giá trong các kỳ điều hành giá sau đó. Việc duy trì quỹ không còn phù hợp, tác dụng can thiệp đến thị trường là rất nhỏ, không đáng kể, nên để giá xăng dầu vận hành theo thị trường.
Thành lập khẩn 3 đoàn kiểm tra xăng dầu
Ngày 30-8, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã chỉ đạo thành lập ngay 3 đoàn công tác để kiểm tra tình hình kinh doanh xăng dầu ở 3 miền Bắc - Trung - Nam. Các đoàn Bơm Trục Vít này sẽ thực hiện đợt kiểm tra ngay trong những ngày nghỉ lễ Quốc khánh 2-9. Các đoàn công tác sẽ tập trung kiểm tra tình hình chấp hành pháp luật kinh doanh xăng dầu của các cơ sở kinh doanh bao gồm cả thương nhân kinh doanh xăng dầu, đại lý, cửa hàng bán lẻ xăng dầu...; kiểm tra, giám sát những nơi thực hiện không đúng quy định, đặc biệt là các cơ sở đóng cửa, có dấu hiệu "găm hàng", không thực hiện đúng nghĩa vụ và các quy định tại Nghị định 95 và Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu.
Theo Minh Chiến
NLĐ